Engelli Çalışanların Emeklilik Esasları

Yasal Düzenleme

Engellilerin emekli olabilmeleri ile ilgili koşullar, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortalar Kanunu’nun yaşlılık sigortasından sağlanan haklar ve yararlanma şartlarını düzenleyen 28. maddesinde düzenlenmiştir.

“MADDE 28- Yaşlılık sigortasından sigortalıya sağlanan haklar şunlardır:

a) Yaşlılık aylığı bağlanması.

b) Toptan ödeme yapılması.

Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucularının sağlık kurullarınca usulüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, Kurum Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının;

a) % 50 ilâ % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4.320 gün,

b) % 40 ilâ % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4.680 gün,

malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla ikinci fıkranın (a) bendindeki yaş şartları aranmaksızın yaşlılık aylığına hak kazanırlar. Bunlar 94 üncü madde hükümlerine göre kontrol muayenesine tâbi tutulabilirler.”

Buradan da anlaşılacağı üzere, engelli çalışanlar için emekli olmanın şartı engellilik derecesine göre değişiklik göstermektedir.

Engelli Emeklilik İçin Koşullar

Engelli kişilerin emekli olabilmesi için öncelikle iki ana şartı yerine getirmiş olmaları gerekmektedir.

• Sigorta başlangıç tarihi

• Ödenmiş Prim Gün Sayısı

Normal emeklilerde bulunan yaş şartı engelli kişilerde aranmamaktadır. Sağlık Raporu oranınıza göre Engelli dereceleri;

• % 80 ve üzeri 1. Derece,

• % 60-79 arası 2. Derece,

• % 40-59 arası 3. Derece.

Emekli olabilmek için Sağlık Kurulu tarafından verilen raporda Engelli oranı en az %40 olmalıdır. Sağlık raporunun yüzdesine göre Emeklilik şartlarında farklılıklar göstermektedir.

Engellilik oranına ve sigorta başlangıç tarihine göre ödenmiş SGK prim gün sayınız değişmektedir.  Emekli olabilme şartları 01.10.2008 tarihinden önce işe girenler ve sonra girenler diye ayrılmaktadır.

01.10.2008 yılından önce girişliler;

01.10.2008 yılından sonra işe girenler;

Bağ-Kur’lu engelliller de artık erken emekli olabiliyor

Bağ-Kur (4/B) sigortalılarından engelli olduğu için SSK’lılar gibi erken emekli olamayanlara da artık 5510 sayılı Kanun ile ilk defa erken emeklilik hakkı getirildi. Uygulamaya göre, ilk defa sigortalı olduğu tarihten önce malûl (yüzde 60 ve fazlası) olduğu için malullük aylığı bağlanmayanlar,  çalışma gücü kaybı yüzde 40 ila yüzde 59 arasında olanlar 1 Ekim 2008 tarihinden sonra tahsis talebinde bulunmaları durumunda aşağıdaki şartlarda 4/b sigortalılığı kapsamına konulan engelli emekliliğinden aşağıdaki tablodaki şartlarla yararlanabilecekler.Bağ-Kur Emekli Şartları;

Yukarıda belirtilen şartlarda emekli olduğunuzda prim gün sayınız 5.400 günmüş gibi maaş hesaplamanız yapılır.

C- 01.10.2008 gününden önce işe başlamış eski Memurlarda geçiş süreci Kanun’un geçici 4 üncü maddesi ile;

1-5434 sayılı Kanun gereğince kanuni tabiriyle sakat kadrosu ile başlayan memurlar ile sakat kadrosunda olmamasına rağmen memur olmadan önce yüzde 40 ve daha fazla oranlı raporu olanlar 15 yıllık yani 5400 günlük süreyle emekli olmaktadırlar ve olmaya da devam edeceklerdir.

2- Doğuştan engelli olup da ellerinde rapor olmayanlar

5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten (01.10.2008 gününden) önce 5434 sayılı Kanun hükümlerine tabi olarak çalışmaya başlamış olup, çalışmaya başlamadan önce ilgili mevzuatına göre alınmış ve en az yüzde 40 oranında engellilü olduklarını gösterir sağlık kurulu raporu bulunanlar ile en az yüzde 40 oranında doğuştan engellilü olduklarını belgeleyenlerden aylık talep tarihinde memur (kamu görevlisi) olanlar; en az 5400 gün (15 tam yıl) uzun vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş ya da emekli keseneği ödenmiş olması kaydıyla, istekleri halinde emekli olabileceklerdir.

3-Sonradan engelli olanlar

Çalışmaya başladıktan sonra, Kurumca yetkilendirilen sağlık kurullarınca usûlüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, Kurum Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının;

a) % 50 ilâ % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 5760,

b) % 40 ilâ % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 6480,

gün uzun vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olması kaydıyla istekleri halinde emekli olacaklardır.

Emekli Başvurusu Nereye, Nasıl Yapılır?

Engelli kişilerin Emeklilik başvurusu için SGK başvuru yapılması gerekmektedir.

Başvuru için gerekli evraklar;

• Emeklilik Tahsis ve Talep Formu

• Nüfus idaresinden vukuatlı nüfus kayıt örneği

• Sigortalı hesap fişi (sigortalının bordrosu henüz Kuruma verilmemiş son dönem çalışmalarını gösterir ve ilgili işveren tarafından düzenlenerek onaylanmış hesap fişi)